Agnieszka Płóciniak

Witamina D3 to niezwykle ważny składnik odżywczy, niezbędny do prawidłowego funkcjonowania naszego organizmu. Najnowsze badania populacji polskiej pokazują, że na niedobór witaminy D3 cierpi, aż 90% społeczeństwa. Widzimy zatem jak ogromny jest to problem, a mimo zwiększającej się świadomości i popularyzacji stosowania suplementów witaminy D3 w mediach, sytuacja nie wygląda najlepiej. Jeśli chcecie przeczytać o tym na co wpływa witamina D3 przeczytajcie ten artykuł “Witamina D – dlaczego jest taka ważna?” Przeciętna dieta pokrywa zapotrzebowania na ten ważny składnik odżywczy jedynie 3-5% procentach, a z uwagi na region geograficzny w jakim żyjemy, synteza skórna w miesiącach od września do kwietnia jest praktycznie niemożliwa. Stąd też zalecenia, aby suplementację witaminą D3 stosował praktycznie każdy z nas. 

 

Jak zatem wyglądają zalecenia dotyczące suplementacji witaminy D w populacji ogólnej

  • Noworodki urodzone w terminie i niemowlęta
    • 0-6 miesięcy: 400 IU/dobę od pierwszych dni życia, niezależnie od sposobu karmienia.
    • 6-12 miesięcy: 400-600 IU/dobę, w zależności od dziennej dawki witaminy D przyjmowanej z pokarmem.
  • Dzieci (1-10 lat)
    • U zdrowych dzieci, które przebywają na słońcu z odsłoniętymi przedramionami i nogami przez co najmniej 15 minut w godzinach  między 10:00 a 15:00, bez kremu ochronnego z filtrem w okresie od maja do września, suplementacja nie jest konieczna, choć nadal zalecana i bezpieczna.
    • Jeśli powyższe zalecenia dotyczące nasłonecznienia nie są spełnione, zalecana jest suplementacja przez w dawce 600-1000 IU/dobę, w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D z pokarmem.
  • Młodzież (11-18 lat)
    • U zdrowych nastolatków, którzy przebywają na słońcu z odsłoniętymi przedramionami i nogami przez co najmniej 15 minut w godzinach  między 10:00 a 15:00, bez kremu ochronnego z filtrem w okresie od maja do września, suplementacja nie jest konieczna, choć nadal zalecana i bezpieczna.
    • Jeśli powyższe zalecenia dotyczące nasłonecznienia nie są spełnione, zalecana jest suplementacja w dawce 800-2000 IU/dobę, w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D z pokarmem.
  • Dorośli (19-65 lat)
    • U zdrowych dorosłych, którzy przebywają na słońcu z odsłoniętymi przedramionami i nogami przez co najmniej 15 minut w godzinach  między 10:00 a 15:00, bez kremu ochronnego z filtrem w okresie od maja do września, suplementacja nie jest konieczna, choć nadal zalecana i bezpieczna.
    • Jeśli powyższe zalecenia dotyczące nasłonecznienia nie są spełnione, zalecana jest suplementacja przez cały rok w dawce 800-2000 IU/dobę, w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D z pokarmem.
  • Seniorzy (> 65-75 lat) i ludzie o ciemnej karnacji
    • Ze względu na zmniejszoną skuteczność syntezy skórnej zalecana jest suplementacja przez cały rok w dawce 800-2000 IU/dobę w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D.
  • Najstarsi seniorzy (> 75 lat)
    • Ze względu na zmniejszoną skuteczność syntezy skórnej, pogorszone wchłanianie i zmieniony metabolizm witaminy D, zalecana jest suplementacja przez cały rok w dawce 2 000-4 000 IU/dobę w zależności od masy ciała i spożycia witaminy D.
  • Kobiety w ciąży i karmiące
    • Kobiety planujące ciążę powinny otrzymywać odpowiednią dawkę witaminy D, taką samą jak w ogólnej populacji dorosłych, jeśli jest to możliwe pod kontrolą stężenia 25(OH)D.
    • Gdy ciąża zostanie potwierdzona, suplementację należy przeprowadzić pod kontrolą stężenia 25(OH)D, w celu utrzymania optymalnych stężeń w zakresie> 30-50 ng/ml.

Dodatkowe rekomendacje

  1. Powyższe zalecenia dotyczą osób zdrowych i mają na celu zapobieganie wystąpieniu niedoborów witaminy D3.
  2. Osoby otyłe u których BMI przekracza >30 powinny podwoić rekomendowaną dawkę dla swojej grupy wiekowej.
  3. Osoby z grupy ryzyka (lista na końcu artykułu) powinny kontrolować wartości 25(OH)D w surowicy krwi, aby utrzymać optymalną wartość w zakresie >30-50 ng/ml.
  4. Dobrze byłoby, aby każdy przed rozpoczęciem suplementacji sprawdził poziom witaminy D3, jeśli jednak badanie poziomu 25(OH)D nie jest możliwe, rekomendowana jest dawka maksymalna dla swojej grupy wiekowej.
  5. Dawkowanie powinno być zindywidualizowane i brać pod uwagę wiek, masę ciała, porę roku, ekspozycję na słońce, nawyki żywieniowe, stan zdrowia. Powinno brać pod uwagę choroby oraz stężenie 25(OH)D3

Suplementacja witaminą D3 w zależności od stężenia 25(OH)D3

  1. Silny deficyt 0-10 ng/ml
    • Rekomendowana dawka dla osoby dorosłej to 6000IU.
    • Kontrola poziomu 25(OH)D3 po 1-3 miesięcy.
    • Po osiągnięciu wartości optymalnej 30-50 ng/ml zaleca się dalszą suplementację w dawce podtrzymującej tj. dawki profilaktycznej dla populacji w odniesieniu do wieku i masy ciała.
  2. Deficyt 10-20 ng/ml
    • Upewnij się czy dotychczas stosowana suplementacja była odpowiednia (regularna, odpowiednia: dawka, rodzaj suplementu i sposób przyjmowania).
    • Jeśli suplementacja była odpowiednia, zaleca się podwojenie dawki i ponowną kontrolę 25(OH)D3 po 3 miesiącach.
    • Jeśli wcześniej suplementacja nie była stosowana zaleca się rozpoczęcie suplementacji od dawki maksymalnej rekomendowanej dla ogółu populacji w zależności od wieku i masy ciała.
  3. Nieoptymalny 20-30 ng/ml
    • Upewnij się czy dotychczas stosowana suplementacja była odpowiednia (regularna, odpowiednia: dawka, rodzaj suplementu i sposób przyjmowania). 
    • Jeśli suplementacja była odpowiednia, zaleca się zwiększenie dawki o 50% i ponowną kontrolę 25(OH)D3 po 3 miesiącach.
    • Jeśli wcześniej suplementacja nie była stosowana zaleca się rozpoczęcie suplementacji od dawki maksymalnej rekomendowanej dla ogółu populacji w zależności od wieku i masy ciała.
  4. Optymalny 30-50 ng/ml
    • kontynuacja poprzednich zaleceń
  5. Wysoki 50-75 ng/dl
    • Upewnij się czy dotychczas stosowana suplementacja była odpowiednia (regularna, odpowiednia: dawka, rodzaj suplementu i sposób przyjmowania). 
    • Jeśli suplementacja była odpowiednia, zaleca się zmniejszenie dawki o 50% i ponowną kontrolę 25(OH)D3 po 3 miesiącach.
  6. Wysoki 75-100 ng/dl
    • Upewnij się czy dotychczas stosowana suplementacja była odpowiednia (regularna, odpowiednia: dawka, rodzaj suplementu i sposób przyjmowania). 
    • Spożycie witaminy D3 należy przerwać na okres 1-2 miesięcy.
  7. Toksyczy >100 ng/dl
    • Należy bezwzględnie zaprzestać dalszą suplementację.
    • Należy zgłosić się do lekarz w celu ew. diagnostyki hiperkalcemii i hiperkaciurii.

 

Osoby w grupie ryzyka narażone na wystąpienie niedoboru witaminy D3:

  • Zaburzenia układu ruchu (krzywica, osteomalacja, osteoporoza, bóle kostne, deformacje kości, wady postawy, nawracające niskoenergetyczne złamania i aseptyczna martwica kości)
  • Zaburzenia metabolizmu wapnia i fosforu (zaburzenia kalcemii, kalciuria, fosfatemia, fosfaturia, hipofosfatazja i hiperfosfati)
  • Przewlekłe leczenie niektórymi lekami (przewlekła kortykosteroidoterapia, leczenie ketokonazolem, leczenie przeciwretrowirusowe i przeciwpadaczkowe)
  • Zaburzenia trawienie, zaburzenia wchłanianie (mukowiscydoza i przewlekłe zapalne choroby jelit)
  • Choroby wątroby (w tym cholestaza, stan po przeszczepie wątroby i niealkoholowe stłuszczenie wątroby)
  • Choroby nerek (niewydolność nerek, stan po przeszczepie nereke, nefrokalcynoza)
  • Zaburzenia endokrynologiczne (nadczynność i nadczynność przytarczyc, nadczynność i niedoczynność tarczycy, cukrzyca typu 1, niedobór hormonu wzrostu, jadłowstręt psychiczny i autoimmunologiczne zespoły wielogruczołowe)
  • Zaburzenia rozwoju somatycznego (bardzo niski wzrost, bardzo wysoki wzrost, otyłość)
  • Opóźnienie rozwoju
  • Choroby układu nerwowego (porażenie mózgowe, przewlekłe unieruchomienie, autyzm, stwardnienie rozsiane, epilepsja, napady o nieznanej etiologii, miopatii i dystrofii mięśniowej)
  • Astma alergiczna, atopowe zapalenie skóry
  • Choroby autoimmunologiczne (zaburzenia kolagenowe, reumatoidalne zapalenie stawów, choroby autoimmunologiczne skóry, cukrzyca typu 1, choroba Hashimoto)
  • Zaburzenia immunologiczne (nawracające infekcje dróg oddechowych, astmy, nawracających i przewlekłych stanów zapalnych innych układów)
  • Nowotwory (rak krwi, guzy i stany po leczeniu onkologicznym)
  • Choroby sercowo-naczyniowe (nadciśnienie tętnicze, choroba niedokrwienna serca)
  • Choroby metaboliczne (cukrzyca typu 2, zaburzenia lipidowe, otyłość i zespół metaboliczny)

Powyższy artykuł nie zastąpi porady lekarskiej. Jeśli masz wątpliwości jakie dawki są dla Ciebie odpowiednie skontaktuj się z wykwalifikowanym pracownikiem służby zdrowia tj. lekarz, farmaceuta, dietetyk. 

Na podstawie:

Rusińska A, Płudowski P, Walczak M, Borszewska-Kornacka MK, Bossowski A, Chlebna-Sokół D, Czech-Kowalska J, Dobrzańska A, Franek E, Helwich E, Jackowska T, Kalina MA, Konstantynowicz J, Książyk J, Lewiński A, Łukaszkiewicz J, Marcinowska-Suchowierska E, Mazur A, Michałus I, Peregud-Pogorzelski J, Romanowska H, Ruchała M, Socha P, Szalecki M, Wielgoś M, Zwolińska D, Zygmunt A, Vitamin D Supplementation Guidelines for General Population and Groups at Risk of Vitamin D Deficiency in Poland—Recommendations of the Polish Society of Pediatric Endocrinology and Diabetes and the Expert Panel With Participation of National Specialist Consultants and Representatives of Scientific Societies—2018 Update, Front. Endocrinol, 2018.